سیاست‌های ارزی بانک‌ مرکزی زنگ خطر صادرات فولاد را به‌صدا درآورده است و آمارها نشان می‌دهد فصل بهار چندان برای صادرکنندگان فولاد خوش‌یمن نبوده‌است. بازگشت ۱۰۰‌درصدی ارز به سامانه نیما در این ماه‌ها مانند ترمزی در مقابل صادرات فولادی‌ها عمل کرده‌است.

به گزارش فولادخبر به نقل از سایر رسانه، صنعت فولاد با توسعه‌های پی‌درپی و افزایش ظرفیت تولید در تلاش است تا علاوه‌ بر تامین نیاز داخلی، حضور پررنگی در بازارهای صادراتی داشته‌باشد. این نگاه باعث شد تا صنعت فولاد در دهه‌گذشته نقش مهمی در افزایش صادرات غیرنفتی داشته‌باشد، اما رفته‌رفته در ۳سال‌اخیر با بروز چالش‌هایی همچون سیاست‌های ارزی، وضع عوارض صادراتی، کمبود انرژی و... صادرات و ارزآوری این حوزه تحت‌تاثیر قرار گرفت. 

با پایان سه‌ماهه اول سال‌۱۴۰۳، آمارهای صادراتی چندان امیدوارکننده نبوده و فعالان صنعت فولاد نگران ادامه مسیر با دست فرمانی هستند که امروز در اختیار دولت است. در اولین ماه از سال‌جاری ۱۰ صادرکننده اصلی فولاد با کاهش ۷۶‌درصدی صادرات خود مواجه شدند که زنگ خطری برای ادامه سال‌بود.  انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اعلام کرد؛ حجم صادرات ۱۰ صادر‌کننده برتر فولاد ایران در نخستین ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال‌قبل کاهشی  ۷۶‌درصدی داشته و از ۳۶۸‌هزار‌تن به ۷۶‌هزار‌تن رسیده‌است.

سیاست های ارزی میزان صادرات را کاهش داد

اصلی‌ترین دلیل برای این سقوط ناگهانی سیاست‌های ارزی است که بارها نسبت به آن هشدار داده‌شده بود. اما انتشار آمار دوماهه نیز خبر از وخیم‌بودن شرایط می‌داد. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران آمار کامل حجم و ارزش صادرات دو ماهه سال‌۱۴۰۳ زنجیره فولاد کشور را منتشر کرد که بر این اساس ارزش صادرات زنجیره فولاد کشور، ۲۷‌درصد معادل تقریبی ۴۰۰‌ میلیون دلار کاهش داشته‌است. 

این گزارش نشان می‌دهد که رشد ۲۸.۷درصدی صادرات محصولات فولادی همزمان با کاهش ۴۲.۴درصدی صادرات فولاد میانی همراه بوده‌است. همچنین ارزش صادراتی فولاد میانی نیز نصف شده‌است.

 ادامه این روند برای تولیدکنندگان فولاد چندان امیدوارکننده نیست و این در حالی است که صنعت فولاد برای توسعه حداکثری و افزایش تولید نیازمند اجرای طرح‌های توسعه‌ای است که باید سرمایه ارزی آن تامین شود. اما این موضوع یک روی سکه است.

روی دیگر نیز می‌تواند حضور ایران در بازارهای صادراتی را تحت‌الشعاع قرارداده و زمین بازی را به‌دست رقبایی همچون روسیه و ترکیه بیندازد؛ این در حالی است که در شرایط تحریمی حضور در بازارهای صادراتی کار راحتی نیست و میزان صادرات امروز فولادی‌ها نتیجه تلاش‌های بسیار برای یافتن مشتری در بازارهای خارجی است.

در نتیجه سیاست‌های اشتباهی که امروز در دستور کار قرار دارد، می‌تواند اتفاقی را رقم بزند که جبران آن کار آسانی نخواهد بود. نکته مهم دیگر آن است که در سال‌های اخیر بارها بر توسعه صادرات غیرنفتی تاکید شده‌است اما حالا سیاست‌هایی همچون سیاست‌های ارزی ترمز صادرات را کشیده و تلاش می‌کند تا قطار صادراتی از حرکت بایستد.

 کاهش ۴‌ میلیارد دلاری صادرات فولاد 

وحید یعقوبی؛ معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و اشاره به کاهش صادرات بیان کرد: بدون‌شک انتشار گزارش ۳‌ماهه گمرک در روزها آینده هم حاوی آمارهای کاهشی در صادرات خواهد بود. در صنعت فولاد سهم اصلی صادرات در اختیار فولاد میانی (بیلت، بلوم و اسلب) است، درواقع این حلقه نیمی از صادرات فولاد کشور را در دست دارد اما حالا آمارهای دو ماهه سال‌جاری نشان می‌دهد میزان صادرات فولاد میانی ۵۰‌درصد کاهش داشته‌است و اگر با همین دست فرمان جلو برویم شرایط سخت‌تر خواهد شد.

وی ادامه‌داد: این در حالی است که امسال محدودیت‌های برق با فشار بیشتر از اوایل خرداد اعمال‌ شده‌است، در نتیجه پیش‌بینی می‌شود تولید نیز نسبت به سال‌گذشته کاهش پیدا کند و این در حالی است که ابتدا باید نیاز داخل کشور تامین شود و در ادامه صادرات انجام شود.

به گفته یعقوبی، کاهش صادرات در دو ماهه اول سال‌با ازدست‌رفتن ۴۰۰‌میلیون دلار همراه بود. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: حال اگر این شرایط ادامه پیدا کند باید منتظر ازدست‌رفتن ۴‌میلیارد دلار از محل صادرات در سال‌جاری باشیم.

یعقوبی معتقد است؛ امروز چندین مانع وجود دارد که باید از آن به‌عنوان ترمز صادراتی یاد کرد. وی در این‌باره تصریح کرد: ارز نیمایی، وضع عوارض صادراتی، لغو معافیت‌های مالیاتی و صادرات با کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف یا اجاره‌ای؛ ترمزهای صادرات فولاد محسوب می‌شوند.

معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار‌کرد: متاسفانه در بین موارد یادشده ارز تاثیر بسیار زیادی داشته‌است. امروز قیمت فولاد در کف خود قرار دارد و در چنین حالتی حفظ‌کردن مشتریان کار بسیار سختی خواهد بود و رقبا به‌راحتی بازار ما را از آن خود می‌کنند. امروز ترکیه و روسیه به‌راحتی جای ما را گرفته‌اند.

یعقوبی همچنین با اشاره به موضوع کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف بیان کرد: آمار صادرات فولاد میانی کاهش‌یافته‌است اما این آمار در بخش طویل افزایشی بوده، درحالی‌که برای تولیدکننده، صادرات با برگشت ارز به نرخ نیما صرفه اقتصادی ندارد. به‌نوعی امروز دلالی صادراتی با کارت‌های یکبار مصرف شکل‌گرفته‌است که در نهایت میزان وزنی صادرات فولاد را کاهش می‌دهد اما ارزی به کشور بازنمی‌گردد. 

 تغییر سیاست‌های ارزی الزامی است 

کامران وکیل؛ نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران نیز با اشاره به این موضوع اظهار کرد: سال‌گذشته در این‌باره به بانک‌مرکزی اعلام کردیم برگشت ۱۰۰‌درصدی ارز را کاهش و به ۵۰‌درصد برساند، با چنین تصمیمی حتی ارز بیشتری وارد می‌شد.  وی ادامه‌داد: بازگشت ۱۰۰‌درصدی ارز صرفه اقتصادی برای فولادی‌ها ندارد زیرا حاشیه سود فولاد به اندازه‌ای نیست که توانایی پر‌کردن فاصله میان ارز نیمایی و آزاد را داشته‌باشد، در نتیجه صادرات کاهش پیدا می‌کند. نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران بیان کرد: اصلاح سیاست‌های ارزی مهم‌ترین راهکار برای حل این مشکل است. وکیل با اشاره به شرایط بازارهای صادراتی بیان کرد: باید به این موضوع توجه داشت که بازار منتظر ما نمی‌ماند و اگرامروز کسی که در عمان، چین و... کارخانه دارد، از ایران خرید نکند به سراغ ترکیه و روسیه می‌رود.